خانواده ، نخستین بنیان اجتماع ، طبیعی ترین نهاد اجتماعی و همزاد انسان شمرده می شود . تعدادی از کارکرد هایی که اکنون در هر خانواده ای وجود دارد . و می توان به کارکرد عاطفی ، کارکرد اقتصادی ، اعطای پایگاه اجتماعی ، اجتماعی کردن ، حمایت و مراقبت از کودکان ، رفع نیاز جنسی و تولید مثل و ... اشاره کرد . همانطور که گفتیم ، یکی از عوامل موثر در تکوین شخصیت و رفتار فرد ، خانواده است . بر این اساس خانواده ها از نظر منش  و شخصیت ، الگوی روابط بین فردی ، روابط برون و درون گروهی ، شیوه مدیریت ، نحوه ی رفتار و برخورد با کودکان و نوجوانان ، ایجاد اختلال در رفتار کودکان یا کاهش مشکلات آنان طبقه بندی می شوند . هر یک از خانواده ها دارای ویژگی هایی هستند که توسط روانشناسان مراکز روانشناسی خانواده مطرح شده است و ما در ادامه هر کدام از آن ها را معرفی می کنیم .

خانواده سخت گیر :

طبق نظر مشاور روانشناس خوب در خانواده سخت گیر پدر و مادر ها با فرزندان خود به صورتی که والدین خودشان برخورد می کرده ، رفتار می کنند و معمولا تصمیم گیرنده یکی از والدین می باشد و دیگر اعضای خانواده اجازه نظر دادن ندارند . و اگر فرزندان از فرمان والدین اطاعت نکنند ، والدین ناراحت و خشمگین می شوند و والدین بر رفتار کودکان خود کنترل شدید دارند . نسبت به رعایت نظم ارزش افراطی قائل هستند و برای تصمیم های فرزندان خود ممکن است احترامی قائل نشوند و در چنین شرایطی نیاز های عاطفی کودکان ارضا نمی شود و احتمال دروغ گویی در کودکان چنین خانواده هایی بالا است و عزت نفس کمی دارند و سعی در جذب به گروه های خارج از خانواده دارند و ممکن است که دچار اضطراب ، افسردگی ، وسواس و کمال گرایی شوند .

خانواده سهل گیر :

طبق نظر مشاوران بهترین مرکز مشاوره چنین خانواده ای به دنبال نیاز ارضا نشده خودشان هستند و به امر تربیت و ارضا نیاز های جسمی کودک خود نمی پردازند و چون آسان گیر هستند برای این که صدای کودک خود را خاموش کنند ، هر چه کودکشان از آن ها می خواهد ، انجام می دهند و کودک پر توقع تربیت می شود . والدین هیچ گونه کنترلی بر رفتار فرزند خود ندارند و آن ها را کاملا آزاد می گذارند تا هر گونه که مایل هستند ، زندگی کنند . و هیچ گونه انتظاری از فرزندان خود ندارند و در جهت استقلال فرزند خود کاری انجام نمی دهند و در نتیجه زمانی که وارد جامعه می شوند به دلیل نداشتن تجربه کافی ، زود تسلیم می شوند .

خانواده گسسته :

چنین والدینی به علت اختلافات موجود در قهر و آشتی به سر می برند که تاثیر منفی بر روی کودکان می گذارد و از انجایی که نیاز های روانی کودک ارضا نمی شود ، الگو های پرخاشگری را یاد می گیرد و ارزش و احترامی که افراد برای خود قائل هستند ، کم است و خانواده غالبا غمگین ، افسرده و بی احساس هستند . و صمیمیت و دوستی میان آن ها کم است و در نتیجه احساس تنهایی می کنند و افراد تکانشی برخورد می کنند و عصبی هستند و احساس گناه و تقصیر دارند . نگرش های افراد خانواده در زمینه های مختلف ، تحریف شده است و  در مورد خود و دیگران به داوری ها و قضاوت های نادرست می پردازند . احساس عدم رضایت از خود یا احساس از خود راضی بودن افراطی شایع است و در نتیجه افراد از اضطراب دائمی و احساس سردرگمی در رنج هستند و به همین دلیل اختلالات شدید اضطرابی را تجربه می کنند . 

خانواده سالم :

مشاوره پیش از ازدواج در تلاش است که مهارت های لازم برای ایجاد یک خانواده سالم را به افراد بیاموزد . در خانواده سالم افراد سرزنده و با محبت هستند و همه ی رفتار و اعمال آن ها با نوعی اصالت همراه است . افراد خانواده به طور آشکار رنج و ناراحتی و نیز احساس همدردی خود را نسبت به افراد دیگر خانواده بیان می کنند . افراد خانواده برای یکدیگر ارزش و احترام قائل هستند و یکدیگر را دوست دارند و از این احساس خود شادمان هستند . هر یک از اعضای خانواده می دانند که حق آن را خواهند داشت که حرف خود را به گوش دیگران برسانند و در این زمینه نیازی به سکوت و تحمل فشار حاصل از آن نمی باشد . و قادر هستند که به صورت صادقانه با یکدیگر صحبت کنند و با علاقه به حرف های دیگر گوش دهند . و اعضای خانواده به راحتی و آزادانه با یکدیگر درد دل می کنند و این حق را دارند که در باره ی نا کامی ها ، ترس ها ، صدمه هایی که دیده اند ، خشم ، خوشی ها و کامیابی ها صحبت کنند . توجه و احترام در خانواده سالم همیشه وجود دارد و خانواده برای کار های خود برنامه ریزی می کنند و هر آن چه باعث ایجاد تغییر در برنامه ی آن ها شود خود را با آت تطبیق می دهند و بدون احساس ترس و واهمه ، بیشتر مشکلات خود را حل و فصل می نمایند . اگر یکی از اعضای خانواده دچار کار اشتباهی شد دیگر افراد خانواده از او حمایت می کنند و همراه او خواهند بود .

عوامل متعددی هستند که در سلامت روانی و اجتماعی خانواده که مهم ترین رکن نظام اجتماعی است ، نقش بازی می کنند .