وسواس نوعی اختلال می باشد که مشخصه ی آن وسواس های فکری یا وسواس های عملی عود کننده و یا هر دو می باشد . وسواس عملی مناسک یا تشریفاتی است و بدیهی است که کودکان در موقعیت هایی از زندگی شک ها و نگرانی هایی دارند اما هنگامی که کودکان نتوانند فکر کردن درباره ی این نگرانی ها را خاتمه دهند و هنگامی که این مسائل و مشکلات در عملکرد روزمره و ارتباطات بین فردی آن ها اختلال ایجاد کند در این صورت مشکلی وجود دارد که نیازند توجه و درمان است . 

کودکان بسته به سن و درکشان ممکن است این را بدانند که آن چه انجام می دهند کار معقولی نیست اما با این حال اگر وسواس های عملی را انجام ندهند احساس ناراحتی می کنند آن ها می خواهند که از شر وسواس های فکری راحت شوند . طبق نظر درمانگر وسواس بعضی مواقع تشریفاتی را انجام می دهند برای آن که از وقوع اتفاق نا خوشایندی که در ذهن تجسم کرده اند جلوگیری کنند بنابراین کودکان در برابر این اعمال مسئولیت شخصی احساس می کنند و انجام آن ها برایشان به این معنی است که اتفاق بدی نخواهد افتاد . وسواس عملی تلاشی است برای برای کاهش اضطرابی که در اثر افکار وسواسی ایجاد شده است . اما وسواس های عملی همیشه موفقیت آمیز نیستند و حتی ممکن است اضطراب را افزایش دهند . کودکان ممکن است از این مطلب آگاه باشند که آن چه انجام می دهند معقول نیست اما با این حال اگر اعمال وسواسی را ترک کند احساس ناراحتی فراوانی می کنند .

وسواس ، آسیب ها و خسارات چشمگیری برای بیمار و خانواده اش و در سطحی بزرگ تر برای جامعه دارد . این اختلال کیفیت زندگی فرد فرد مبتلا را کاهش می دهد . کودکان مبتلا به وسواس در سطح متوسط یا شدید که تحت درمان یا دارو قرار ندارند عملکرد اجتماعی ضعیفی نشان می دهند . هر چه بیماری شدید تر باشد عملکرد اجتماعی بیشتر کاهش می یابد . کودکان مبتلا دوستان کمتری دارند و نمی توانند به طور مناسبی در مدرسه و در انجام تکالیف فوق برنامه خود عمل کنند . همچنین این کودکان از عزت نفس پایین رنج می برند . برای بزرگسالان مبتلا به وسواس احتمال ازدواج کردن کمتر از دیگر افراد است . خانواده و اطرافیان فرد مبتلا به وسواس نیز از این وضعیت رنج می برند . بر اساس مطالعات انجام شده در مرکز روانشناسی انتخاب نو ممکن است که بیمار با وابستگی بیش از حد به اعضای خانواده نا هماهنگی ایجاد کند ، همچنین احتمال دارد که والدین در گذراندن تعطیلات با کودک وسواسی شان مشکلاتی داشته باشند ، و ممکن است که نسبت به قضاوت های دیگران نگران باشند . و حتی ممکن است آن ها نسبت به لذت بردن فرزندشان از اوقات فراغتش نگران باشند . وسواس از نظر اجتماعی مشکلات زیادی را ایجاد می کند که این اختلال در عملکرد شغلی فرد در بزرگسالی مشکلاتی را به وجود می آورد . 

آیا کودک می فهمد که رفتار هایش غیر طبیعی است ؟

بسیاری از کودکان مبتلا به وسواس تشخصی می دهند که افکار وسواسی شان از ذهن خودشان نشات می گیرد و واقعی نیست ، همچنین این را می دانند که انجام اعمال وسواسی افراطی طبیعی نیست . درمانگر افسردگی بیان می کند که در حالت کلی کودکان خردسال درباره ی مشکلشان بینش ضعیفی دارند و حتی ممکن است که قادر نباشند علائم خود را به خوبی بیان کنند . آن ها از توانایی شناختی لازم برای فهم ماهیت اختلال خود آگاه نیستند و این خود ممکن است که سبب تاخیر تشخیص این اختلال شود . اما از طرفی کودکان و بزرگسالی هستند که نمی خواهند بیمار گون بودن این رفتار ها را بپذیرند و آن ها سعی می کنند که افکار و رفتار هایشان را پنهان کنند و یا بیمار گون بودن آن را انکار کنند .

علائم وسواس در کودکان چیست ؟

طبق گفته ی روانشناسان مشاور کودکان مبتلا به وسواس فکری و عملی ممکن است که هر دو را با هم نشان دهد و یا فقط یکی از آن ها را نشان دهد . و این موارد ناراحتی زیادی را ایجاد کرده و در عملکرد فردی او در مدرسه ، دوستان ، خانه و اعضای خانواده اختلال ایجتد می کند و بیشتر از یک ساعت وقت روزانه کودک را می گیرند ، والدین باید به آن توجه کنند چرا که آن ها در خارج از محدوده ی نرمال هستند . 

وسواس فکری ، افکار ، تصاویر ذهنی و تکانه هایی هستند که بار ها تکرار می شوند و خارج از کنترل بیمار هستند و کودک نمی خواهد که چنین افکاری را داشته باشد و آن ها را مزاحم می داند ولی نمی تواند آن ها را کنترل کند و از وسواس های فکری می توان به ترس و تنفر و شک و .... اشاره کرد . وسواس های عملی ، رفتار هایی هستند که توسط کودک با هدف برطرف کردن وسواس فکری انجام می شوند . این اعمال بار ها و بار ها بر اساس تشریفات خاصی انجام می شود و برای او لذت بخش نیست و فقط در جهت کاهش دادن اضطراب انجام می شود . برخی از رفتار های خرافی در کودک طبیعی هستند اما اگر تکرار مفرط داشته باشد و مدت زمان طولانی را برای آن اختصاص دهد و موجب اختلال عملکرد در خانه و مدرسه شود و سطح بالای اضطراب نشان از اختلال وسواس خواهد بود .