بشر دارای دستگاه های متهدد و بسیاری پیچیده تعادل است که همه ی آن ها مستقیما مربوط به تنازع و بقا نیست و از این جهت انسان و پستاندارن خوشبخت تر از خزندگان و حیوانات آبی هستند . تمام سلول های بدن از طریق خون تغذیه می شوند و زندگی آن ها به جریان ثابت خون بستگی دارد . مطالعات نشان می دهد که مقدار آب ، نمک ، قند و کلسیم تقریبا همیشه به یک نسبت معین است و برای دستگاه اعصاب که قند تنها منبع انرژی آن است ، کسب مداوم قند از خون ، امری حیاتی است . اکسیژن نیز برای ادامه حیات ضروری است و هنگامی دی اکسید کربن خون زیاد می شود احتیاج به اکسیژن نیز زیاد می گردد و تعادل به هم می خورد . 

دستگاه خودکار عصبی مستقیما مسئول برقراری تعادل دستگاه تنفس و جذب مواد غذایی و امثال آن است . غدد داخلی نیز در میزان کردن وظایف و ثبات داخلی بدن نقش مهمی را بازی می کند . 

مطالعات نشان می دهد که هر دو عامل جسمی و روانی مهم هستند و دائما با یکدیگر رابطه ی متقابل دارند . مثلا اگر چه محرک های جسمانی مهم است و اغلب منبع اصلی فعالیت های بشر می باشد ، ولی این اهداف اکتسابی است که جهت معین این محرک ها تعیین می کند . بشر موجود زنده ای است که باید با محیط خود سازش کند اما سازش روانی بشر نیز خیلی مشکل تر و پیچیده تر است .

اهمیت غدد در انسان :

طبق نظر مشاور خانواده ایرانی غدد داخلی ، دستگاه ترشح مواد شیمیایی به خصوص هورمون است . این غدد هورمون ها را مستقیما در خون می ریزند و بدین وسیله هورمون ها به قسمت های مختلف بدن برده می شوند . این هورمون ها تاثیر بسیار زیادی بر روی رشد جسمانی و روانی شخص دارند ولی حدود و مقدار آن مشخص نیست . این غدد عبارت است از : غده تیروئید ، غده هیپوفیز ، غدد ادرنال و غدد هورمون های تناسلی . 

غده تیروءید :

غده تیروئید هورمونی به نام تیروکسین ترشح می کند که وظیفه ی اصلی آن اداره و کنترل سوخت و ساز یل متابوبسیم بدن است . در صورتی که غده تیروئید به خوبی ترشح نکند و به مقدار تیروکسین بیرون ندهد ، انرژی و فعالیت جسمانی و روانی شخص محدود خواهد شد . به این معنا که حرکات او آهسته و طرز تکلمش کند و عکس العمل او نسبت به موضوع های جالب زندگی ، بی میل و بی اعتنا می شود و علایم افسردگی و نا امیدی در او به وجود می آید .

اگر غده تیروئید بیشتر از حد فعال باشد و مقدتر زیادی تیروکسین ترشح کند ، سبب فعالیت زیاد از حد و عصبانیت و هیجان پذیری و اضطراب خواهد شد .افراد مبتلا به این اختلال گرفتار کم خوابی ، حساس بودن و هیجان مداوم می شوند .

غده هیپوفیز :

غده ی هیپوفیز انواع مختلفی هورمون ترشح می کند که یکی از آن ها هورمون رشد است ، اگر در هنگام کودکی مقدار زیادی از این هورمون ترشح شود استخوان ها و عضلات به سرعت عجیبی بزرگ می شوند و شخص دارای اندام غول پیکر خواهد شد و اگر کمتر از حد نرمال باشد ، شخص کوتاه قد می ماند ولی از نظر روانی سالم است . از غده هیپوفیز ، هورمون جنسی ترشح می شود واگرترشح کم باشد موجب بلوغ دیر رس می شود .

غدد ترشح هورمون های تناسلی :

طبق نظر مشاور بدون شک عوامل اجتماعی و روانی در وظایف غدد هورمون های تناسلی تاثیر زیادی دارد . غدد هورمون های تناسلی نه تنها تولید سلول های تناسلی می کند ، بلکه ترشح هورمون های این غدد تاثیر زیادی در مشخصات جسمانی مانند کیفیت صدا و رشد مو دارد . 

رابطه خستگی با غدد :

خستگی مزمن را اغلب پزشکان کلینیک روانشناسی خوب نتیجه ی اختلالات غددی می دانند . ولی عوامل روانی نیز در آن تاثیر دارد . کمبود مواد غذایی ، کار زیاد ، عصبانیت شدید و همچنین اختلال غدد ، ممکن است ایجاد خستگی کند . مطالعات نشان می دهد که اختلال غدد دلیلی برای خستگی عنوان می شود ، تنها یک سمپتوم مشخص و ظاهری از ناراحتی های دیگر جسمانی و روانی است . گرفتاری های اجتماعی و روانی وضعیت کلی بدن شخص را مختل می کند و این اختلال به صورت بیماری در غدد ظهور می کند . بنابراین مشاهده می شود که خستگی نه تنها اغلب در اثر تعارض روانی ایجاد می شود ، بلکه امکان دارد اختلال در غدد به سبب مشکلات روانی باشد ، و نه این مشکلات روانی نتیجه ی اختلال غددی .

در بسیاری از موارد ممکن است که فرد علایم بدنی داشته باشد اما مبتلا به بیماری خاصی نباشد در این موارد باید در جست و جوی علل روانی آن بود . در هر صورت برای تشخیص درست تغییر وضعیت جسمانی و روانی می توان با شماره دکتر روانشناس تماس گرفت و اطلاعات لازم را به دست آورد .