رفتار های ذاتی و الگو های رفتاری خاصی وجود دارد که به آن ها سرشت می گوییم . و می توانیم بگوییم که درصد بیشتری از آن مربوط به ژنتیک می باشد . همه ی افراد با یکدیگر تفاوت هایی دارند و این تفاوت ها حتی بین فرزندان یک خانواده نیز قابل رویت است . درک سرشت کودکان به والدین و اطرافیان مراقبت کننده دیگر کمک می کند تا بتوانند با کودک سازگاری بهتری داشته باشند . 

بر اساس مطالعات مشاوره تخصصی کودک کودکان از نظر سرشت به 3 دسته تقسیم می شوند که عبارت است از :

کودکان آسان که حدود چهل درصد کودکان را تشکیل می دهد این نوع کودکان الگوی خواب و بیداری منظمی دارند و انطباقشان نیز بیشتر است . کودکان دشوار گروه دیگری است که ده درصد کودکان را تشکیل می دهد و آن ها بسیار حساس بوده و الگوی خوابشان نا منظم است و انطباق پذیری کمی دارند . و دسته ی دیگر کودکانی هستند که بین این دو قرار دارند .

در تقسیم بندی دیگری که توسط مشاوران مرکز فوق تخصصی روانشناسی مطرح شده است به معرفی آن ها می پردازیم  . برای ابعاد سرشتی می توانیم طیفی را در نظر بگیریم که در یک سوی طیف افرادی هستند که خصوصیات رفتاری را به میزان شدیدی دارند و در سمت دیگر طیف افرادی هستند که خصوصیات رفتاری را به میزان کمی نشان می دهد و در برخی دیگر حد وسط آن ها است . این ابعاد سرشتی عبارت است از :

سطح فعالیت :

برخی کودکان سطح فعالیت پایینی دارند به این صورت که بدون این که فعالیت زیادی داشته باشند ، اطرافشان را نگاه می کنند ، از بازی با پازل لذت می برند و می توانند ساعت های طولانی موسیقی گوش دهند . شطرنج و مطالعه را دوست دارند و از نگاه اطرافیان مودب به نظر می رسند و والدین راحت تر می توانند کنار بیایند . ولی برخی از کودکان هستند که از همان دوران نوزادی در رفتار هایشان فعالیت زیادی می توان دید . این کودکان خیلی ورجه وورجه می کنند و نمی توانند یک جا بنشیند و حتی در خواب هم وول می خورند و بر اساس نظر بهترین مشاور تحصیلی در سنین مدرسه ، خصوصیات بیش فعالی نشان می دهند . اما این کودکان مشکل جدی ندارند و بلکه باید مکان هایی باشد که این کودکان انرژی خود را تخلیه کنند .

کیفیت خلق :

برخی کودکان خندان و خوش اخلاق هستند و برخی کودکان هستند که کاملا برعکس بوده و اگر خواب کافی نداشته باشند و یا موقعیتی باشد که مورد علاقه شان نباشد ، عصبی ، نگران و غمگین هستند . 

هیجانی بودن :

برخی کودکان احساسات خود را با شور زیادی نشان می دهند و خوشحال می شوند و بالا و پایین می پرند و یا اگر مشکلی پیش بیاید برای مثال اشتباهی در تکالیفشان داشته باشند به شدت ناراحت شده و گریه می کنند در چنین شرایطی والدین باید به کودکان خود بفهمانند که احساساتشان را پی پذیرند ولی برای نحوه ابراز احساسات حد و مرز تعیین کنند و به تدریج یاد دهند که به صورت کلامی احساسات خود را بیان کنند . ا سویی دیگر برخی کودکان خود دار هستند و احساسات خود را کنترل شده بروز می دهند . و یا سطح هیجانی پایین دارند که در این صورت باید به آن ها آموزش داده شود که در موقع نیاز و کمک آن را ابراز نمایند .

دامنه توجه و حواس پرتی :

بعضی کودکان تمرکز و پا فشاری در انجام فعالیتشان دارند ولی برخی از کودکان هستند که به دلیل خستگی ، نا امیدی و ... تمرکزشان را از دست می دهند .برخی کودکان در کار خود تداوم نشان می دهند و بر یک فعالیت تمرکز دارند تا آن را به انجام برسانند و اگر دچار حواس پرتی شوند دوباره کار خود را ادامه می دهند تا آن را به آخر برسانند . ولی برخی دیگر انقدر به چیز های مختلف اطرافشان واکنش نشان می دهند که به راحتی از انجام فعالیت منصرف می شوند . 

کنار کشیدن یا نزدیک شدن به موقعیت جدید :

برخی کودکان به آسانی و دون این که تردیدی به خود راه دهند با اشخاص و محیط های جدید خو می گیرند ولی برخی دیگر از کودکان ابتدا کناره گیری می کنند و خجالتی به نظر می رسند و کم کم احساس راحتی می کنند ، اگر کودکتان این گونه کناره گیری می کند نباید از او انتقاد کنید ، زیرا ممکن است اضطرابش بیشتر شود و به شما بچسبد .

انطباق پذیری با تغییر موقعیت :

برای برخی کودکان تغییر موقعیت ، به آسانی پذیرفتنی است و تطابق پیدا می کنند ولی تغییر موقعیت برای برخی کودکان ، مشکل افرین است .

برنامه ریزی :

برخی کودکان الگوی روزانه ی خوابیدن و غذا خوردن منظمی دارند ولی برخی دیگر نا منظم هستند و احتمال بد خوابی و بد غذایی بیشتر است و برای آن ها آموزش توالت رفتن نیز دشوار خواهد بود . 

آستانه حسی :

برخی کودکان خیلی حساس هستند و به محض کوچک ترین صدا و یا بو و مزه واکنش نشان می دهند ولی برخی دیگر این گونه نیستند و هیچ حساسیتی به جزئیات ندارند .

طبق نظر روانشناس قبل ازدواج والدین برای این که تربیت درستی را پیش بگیرند باید به اصول رشد کودکان و سرشت کودکان و تغییرات رشدی آگاهی کاملی داشته باشند و حتما قبل از بچه دار شدن آمادگی خود را برا والد شدن در نظر بگیرند .