مشکلات بین فردی در روابط و ابعاد مختلف زندگی به وجود می آید و این مشکلات ممکن است دردسرهایی را به همراه داشته باشد. و این به دلایل مختلفی بستگی دارد که یکی از آن ها طرحواره ها هستند. و اگر روش های ارتباطی ناکارآمد نتایج نا مطلوب واضحی به بار می آورند تغییر آن ها بسیار سخت است.بر اساس مطالعات بهترین مرکز مشاوره این راهکارهای مقابله ای نا کارآمد عادات ساده نیستند که با تکرار، تقویت شده باشند بلکه آن ها از باورهای تقریبا غیر هشیار انسان درباره خویشتن سرچشمه می گیرند. به عبارت دیگر، این راهکار ها از طرحواره ها نشات می گیرند. طرحواره ها باورهای بنیادین و عمیق انسان درباره خویشتن و همچنی درباره رابطه با دیگران هستند. برخی از این طرحواره های متداول که منجر به ایجاد مشکلات بین فردی می شود عبارت اند از: دیگران همیشه مرا تنها می گذارند، اعتماد زیاد به دیگران اشتباه است، نیازهای من برای هیچ کس اهمیتی ندارد، من عیب و ایراد زیادی دارم، من خیلی بی عرضه ام، من نمی توانم از خودم مراقبت کنم و دیگران باید از من مراقبت کنند، نیازهای دیگران از نیاز های من مهم تر هستند، همه کارها باید به بهترین شکل انجام شود، من باید به همه ی خواسته هایم برسم، دست به هر کاری بزنم شکست خواهم خورد و .. اگر در ذهن شما چنین طرحواره هایی شکل گرفته است، در طی زمان بر اساس آن ها عمل می کنید و تغییر راهکارهای مقابله ای ناکارآمد ناشی از این طرحواره ها بسیار سخت است. 

طرحواره ها علاوه بر این که رفتارهای شما را جهت می دهند، شیوه تعبیر و تفسیر شما را از رفتار دیگران را نیز مشخص می کنند. شما دیگران را از پشت شیشه عینک طرحواره های خود می بینید و متوجه رفتار ها و سخان منفی آن ها می شوید. طرحواره های شما در اعماق ذهنتان نقش بسته اند .

طرحواره ها چگونه شکل می گیرند؟

طرح.اره های ناسازگار در دوران کودکی شکل می گیرند و طرحواره ها به دلیل تجارب ناکارآمد و تکراری با والدین، همسالان و همشیر ها در ذهن نقش می بندند. این طرحواره های ناسازگار، ناشی از حوادث آسیب رسان خاص یا پیام های زهرآگین و متنقاضی هستند که در دوران کودکی درباره خودتان دریافت کرده اید. طرحواره ها زمانی تقویت می شوند که سعی می کنید به تجارب خود معنا بدهید و از درد روانشناختی اجتناب کنید. با گذشت زمان جای پای این طرحواره ها محکم می شود. زمانی که طرحواره ای شکل می گیرد، به تدریج بر استحکام آن افزوده می شود و تبدیل به یکی از الگوی فکری می شود. و شیوه نگرش شما بر زندگی را تغییر می دهد و شما را به سمت و سویی هدایت می کند که در موقعیت های زندگی ، حدس ها و گمان هایی در ذهنتان شکل می گیرد. طرحواره هایی که در کودکی شکل می گیرند بارها و بارها در بزرگسالی از طریق وقایع تنش زای بین فردی فعال می شوند. 

طبق نظر مشاور قبل ازدواج زمانی که طرحواره ای فعال می شود، به افکار و هیجان های خاص ، خودکار و قوی دامن می زند که منجر به مشکلات هیجانی مزمن مانند افسردگی، سرآسیمگی، تنهایی و خشم می شود. این افکار و هیجان ها ممکن است منجر به مشکلات بین فردی شود زیرا به خاطر این هیجان ها در مقابل دیگران به گونه ای واکنش نشان می دهید که رابطه تان آسیب می بیند.

شناسایی طرحواره ها چگونه امکان پذیر است؟

طرحواره های ناسازگار اولیه، ویژگی هایی دارند و دقت کنید که طرحواره های شما دارای چه ویژگی هایی است.

مطلق گرایی:

این طرحواره ها را به منزله ی واقعیت محض و بی چون و چرا درباره خود و دنیا در نظر می گیرید.

مقام در برابر تغییر:

این طرحواره ها الگوی قدیمی فکری شما از دوران کودکی هستند و به سادگی تمایل به تغییر نمی دهند.

خود تداوم بخشی:

این طرحواره ها به رفتارهایی دامن می زنند که درستی طرحواره ها را اثبات می کنند.

پیش بینی پذیری:

به نظر می رسد این طرحواره ها به شما کمک می کنند تا پیش بینی کنید روابطتان چگونه پیش می روند. از آن جا که این خطای ادراکی را برای شما ایجاد می کنند که توان پیش بینی وقایع آینده را دارید، بنابراین دست کشیدن از آن ها بسیار سخت است.

حساسیت به استرس های اجتماعی:

این طرحواره ها، زمانی فعال می شوند که وقایع ناخوشایندی در رابطه ای اتفاق می افتد. 

فعال سازی هیجان ها شدید:

این طرحواره ها همواره به هیجان های شدید مانند شرم، ترس، یاس و آزردگی دامن می زنند.

طرحواره ها شامل رها شدگی، بی اعتمادی و بدرفتاری،محرومیت هیجانی، نقص و شرم، انزوای اجتماعی و بیگانگی، وابستگی، شکست، استحقاق،ایثار و اطاعت، معیارهای سخت گیرانه هستند. 

طرحواراه ها چگونه فعال می شوند؟

طرحواره ها نگاه شما را تغییر می دهد و تحریف می کند . زمانی که طرحواره های شما فعال می شود ، خودتان و روابطتان را به گونه ای می بینید که منشا هیجان های دردناک بسیاری می شود. شما نمی توانید از عوامل فعال ساز طرحواره های خود اجتناب کنید، اما شناسایی درست این محرک ها به شما کمک می کند تا انتخاب بهتری در پاسخگویی داشته باشید.

تشخیص طرحواره ها برای خودتان ممکن است دشوار باشد و بهتر است که این کار را به فردی متخصص در این زمینه بسپارید زیرا آن ها اطلاعات کاملی در این زمینه دارند و می توانند بعد از تشخیص بهترین درمان را برای شما ارائه دهند و شما می توانید با تمرین و تکرار بسیاری از مشکلات خود را در روابط و موارد دیگر حل کنید. از آن جایی که این طرحواره های ناسازگار به دلیل شدید بودن در برخی اشخاص ممکن است سلامت روان آن ها را آسیب پذیر کند و کیفیت آن را کاهش دهد بهتر است که درمان شوند و به حالت تعادل برسند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با مشاوره روانشناسی در ارتباط باشید و قدم خوبی برای داشتن زندگی با کیفیت برای خودتان بردارید.