اسکیزوفرنیا یکی از شایع ترین اختلالات روانی وخیم است اما ماهیت روشنی ندارد . شیوع این اختلال حدود یک درصد است این به این معنی است که از هر 100 نفر یک نفر در طول زندگی خود به اسکیزوفرنی مبتلا خواهد شد . شیوع این اختلال در زنان و مردان مساوی است ولی شروع و سیر بیماری در دو جنس تفاوت دارد . اسکیزوفرنی در مردان زود تر از زنان شروع می شود . بیشترین سن شروع در مردان 10 تا 25 سالگی و در زنان 25 تا 30 سالگی است . در ادامه به علایم این اختلال و ملاک هایی که نشان می دهد فرد به این اختلال دچار است را بیان می کنیم .

علایم اختلال اسکیزوفرنی چیست ؟

دو یا چند مورد از علایم زیر که هر کدام به دو بخش قابل توجهی از یک دوره ی یک ماهه وجود حداقل یکی از علایم ضروری است . این علایم عبارت اند از : هذیان ها ، توهمات ، گفتار آشفته مثلا بی ربط گویی مکرر ، رفتار آشفته ی بارز یا کاتاتونیک ، علایم منفی یعنی کاهش ابراز هیجانات و یا بی ارادگی . 

طبق مطالعات مشاوران مرکز روانشناسی ازدواج در بخش قابل توجهی از زمان شروع علایم ، سطح کارکرد فرد در یک یا چند زمینه ی عمده مانند شغل ، روابط بین فردی ، یا مراقبت فردی به شکل قابل ملاحظه ای به سطحی پایین تر از قبل بیماری کاهش پیدا می کند . اگر که این اختلال از دوران کودکی یا نوجوانی شروع شده باشد ، فرد به سطح مورد انتظار پیشرفت های تحصیلی ، شغلی یا بین فردی نخواهد رسید . 

نشانه های مداوم اختلال حداقل به مدت 6 ماه ادامه پیدا می کند و باید تشخیص داده شود که این اختلال به دلیل اثرات مستقیم فیزیولوژیک مصرف یک ماده مانند مصرف مواد یا دارو یا بیماری طبی دیگر ایجاد نشده است . 

انواع فرعی این اختلال چیست ؟

بر اساس مطالعات مشاور روانشناسی 5 نوع اسکیزوفرنی توصیف شده است که شامل ، پارانوئید ، نابسامان ، کاتاتونیک ، نامتمایز و باقیه ای می باشد . که در ادامه به معرفی هر کدام می پردازیم .

نوع بدگمان یا پارانوئید :

اشتغال خاطر به یک یا چند هذیان یا داشتن توهم های مکرر شنوایی مشخصه های این نوع از اسکیزوفرنیا می باشد . به طور عمده این اختلال با هذیان های گزند یا خود بزرگ بینی مشخص می شود . بیماران اسکیزوفرنی پارانوءید معمولا در اولین دوره ی بیماری سن بالاتری نسبت به اسکیزوفرنی های کاتاتونیک یا نابسامان دارد . این بیماران تا سی یا چهل سالگی را خوب طی می کنند و معمولا زنمدگی اجتماعی محکمی تشکیل داده اند که در حین بیماری به کمکشان می آید . این افراد از نظر توانایی های ذهنی ، واکنش های هیجانی و نیز رفتار ، کمتر از بیماران مبتلا به سایر انواع اسکیزوفرنی ، واپسروی نشان می دهند . این افراد پر تنش ، شکاک ، مقاوم ، در خود فرو رفته و گاه متخاصم و پرخاشگر هستند . اما می توانند در موقعیت های اجتماعی گلیم خود را کم و بیش از آب بیرون بکشند . 

نوع نابسامان :

شروع این نوع بیش از بیست و پنج سالگی است . این افراد فعال هستند اما فعالیتشان هدفمند و سارنده نیست . اختلال فکرشان تماس چندانی با واقعیت ندارد و ظاهر شخصی این افراد ژولیده و رفتار اجتماعی و پاسخ های هیجانی آن ها نا متناسب است . آن ها بدون هیچ دلیلی زیر خندی می زنند . خندیدن و شکلک در آوردن بی جا و بی مناسبت در این نوع بیماران شایع است . بهترین توسیف برای رفتار این افراد ابلهانه و یا احمقانه است .

نوع کاتاتونیک :

آشفتگی واضح در کارکرد حرکتی است که ممکن است شامل بهت ، منفی کاری ، سفتی عضلات ، بر آشفتگی ، گرفتن وضعیت های خاص بدنی باشد . حرکات ادایی ، سکوت نیز قابل مشاهده است و طبق نظر روانشناسان مرکز روانشناسی ایرانی خوب در هنگام بر آشفتگی باید فرد را تحت نظر قرار داد تا به خود یا اطرافیانش آسیب وارد نکند . 

نوع نا متمایز :

در اکثر اوقات بیمارانی که به مبتلا به اسکیزوفرنی هستند به راحتی نمی توان در یکی از این دسته ها گنجاند که در این حالت در این گروه قرار می دهیم .

نوع باقیه ای :

وجود مداوم شواهد اختلالی از نوع اسکیزوفرنی در غیاب مجموعه ای کامل علایم مرحله ی فعال یا علایمی که برای تشخیص نوع دیگری از اسکیزوفرنی کافی باشد ، کندی هیجانی ، انزوای اجتماعی ، رفتار نا متعارف ، تفکر غیر منطقی ، و سستی تداعی ها همگی از این علایم هستند . اگر هم هذیان یا توهمی در کار باشد ، نه برجسته است و نه با حالت عاطفی پر قدرتی همراه است . 

طبق مطالعات مرکز روانشناسی خانواده افرادی که از این اختلال رنج می برند ، به شدت اطرافیان را نیز تحت ناراحتی و رنج قرار می دهند . به همین دلیل باید تحت نظر روانپزشک باشند و علایم آن ها تحت کنترل قرار بگیرد تا آسیب کمتری به همراه داشته باشد و زندگی فرد را مناسب نماید .